Bu gün 12 bəndlik "vəsiyyatnamə" internetdə,
kitablarda, məqalələrdə paylaşılır. Lakin əslində I Pyotrun heç vaxt vəsiyyətnaməsi
olmayıb, ortaya çıxarılanlar isə sonradan yazılmış, orijinalı üzə çıxmayan
saxta sənəddir. Bu sənədin ortaya çıxması ilə Rusiyanın Şərq Məsələsində
aparıcı olduğunu hərbiçilərə, syasilərə və rus vətəndaşlarına göstərmək üçün
idi. "Pyotrun
vəsiyyətnaməsi" adlı bir neçə sənəd var, ancaq bunlar saxta sənədlərdir. Əvvəla, Pyotrun ölümü
gözlənilməz olduğundan, belə bir sənədin mövcudluğuna inanmaq gülüncdür. Amma
hakimiyyəti özündən sonra kimə həvalə edəcəyi məsələsi Pyotru düşündürməli idi.
O dövrdə Pyotrun öz nəslindən yaratdığı böyük imperiyanı idarə edə biləcək bir
şəxsiyyət də gözə dəymir. Avropada olduğu kimi, Rusiyada 1722-ci ildə taxt-taca
varislik haqqında fərman qəbul edilsə də, Pyotr öz varisinin adını belə çəkmir.
I Pyotrun son nəfəsi anında onun vəsiyyətnaməsi
haqqında sorğu aparmada I Yekaterina taxta oturur. Arxası ilə II Pyotr
(1727-1730) hətta I Pyotrun nəvəsi olsa belə Yekaterinanın saxta vəsiyyatnaməsi
ilə taxta çıxır. “İlk dəfə
"Pyotrun vəsiyyəti”adlı sənədi ortaya çıxaran II Yekaterina (1762-1796) olmuşdur.
Avstriya-Macarıstan kralı II İosif II Yekaterinanın yanına gəlir və rus dövlət
başçısından Konstantinopolu tutmasına razılıq verməsini istəyir. Əvəzində isə
Balkanları, Valaxiyanı və s. regionları Osmanlılardan alıb Rusiyaya verməyi vəd
edir.
İmperatriça Anna İoanovna (1730-1740) I
Pyotrun qohumu olsa da Gizli yığıncağın məxvi əməliyyatı nəticəsində demək olar
ki, taxta oturdulur. Annanın qohumu VI İvan (1740-1741) onun vəsiyyəti ilə
taxta oturur. I Pyotrun doğma qızı Yelizaveta Petrovna isə yalnız 1741-ci ildə
noyabrın 24-dən 25-ə keçən gecədə saray çevrilişi zamanı taxta oturur.
"Vəsiyyatnamə" oyunu rusların müharibə ilə bağlı
siyasətlərinə xalqın dəstəyin almaq idi. Çünki Pyotr Rusların tarixi şəxsiyyət
saydığı yeganə çarlardan idi. Bu barədə geniş yazmağa ehtiyac yoxdur. Və
maraqlıdır ki, "vəsiyyatnamə " deyilən saxta sənədin ilk versiyasına
Osmanlı-Səfəvi qarışdurması yazılmışdır. İran adı əsla orda 1828-ə qədər
olmayıb. Osmanlı ilə Səfəvi dövlətləri arasındakı müvazinəti fitnə-fəsadla
pozmaq deyəndə də süni-şiə məsələsin ortaya atan Rus ideoloqları Osmanlını
Avropadan ayırmaq üçün bu saxta sənədi ortaya atdılar.
Rusiya və Avropa tarixindən
xəbəri olanlar bu “vəsiyyətnamə”nin hansı səbəbdən və nə məqsədlə yazıldığını
yaxşı bilirlər. I Pyotr heç vaxt nə “İstanbul”, nə də
“Konstantinopol” sözünü işlətməyib; o, bu şəhəri “Tsarqrad” adlandırıb, bütün
yazılarında belədir.
Əsas hədəf isə....Səfəvi-Osmanlı, Azərbaycan Türkiyə
yaxınlaşmasının qarşısın alaraq, birlik ideyaların məhv olunmasıdır
Və ən maraqlısı budur ki, Türkiyədə Pyotrun "vəsiyyətnaməmsini
erməni mediası və nəşr evləri yaydırır
Dosent Zaur Əliyev
0 коммент.:
Отправить комментарий